Kvæðasavn

Sjúrðar kvæði

Uppskrift: CCF 1H, 1, pp. 191-214, FK 1H, 3, pp. 72-150.
Far til tekstin til hesa uppskriftina,
Far til yvirlit yvir allar uppskriftir.

Viðmerkingar

Venceslaus Ulricus Hammershaimb: Færøiske Kvæder I (1851), bl.s. 3-58, við broyttari stavseting.

Fótnotur

Soleiðis eru viðmerkingarnar/fótnoturnar hjá V. U. Hammershaimb:

Regin smiður
1,4,umrøða: Således Lyndbys optegnelser; både den fra Sandø og Norderøerne have: Viljið tær lýða og ljóð geva mær, meðan eg greini frá, Buðlin kongur og Gunnar kongur, eg kvøði um bæða tá.
3,3,seta: Fagurliga byggja, L.
4,4,ríka: Buðla, N., S.
9,3,vøllin: Valin, L.
11,3,tað: Således optegnet fra Sandø og Mykines; de andre optegnelser have: eru tey, hvorved grøðandi her kommer til at stå i en anden betydning end i svaret i det følgende vers.
13,1,Hundings: Hunsins, L.
20,1,Frænur: Lyngby har: Fovnir.
22,3,hirðkonur: Grannkonur, S. og M.
23,2,stóðu: tókur, M.
23,4,fell: seig, S.
28,4,fara: Versene 24-28 ere indskudte efter optegnelsen fra Sandø; de mangle i de andre.
34,4,svein: Her synges almindeligt flere vers, som vistnok ere indkomne fra andre færøiske kvæder, skønt P. E. Müller mener, at der herved skulde være lagt an på at give fortællingen et kristeligt anstrøg ved at lade Sigurd bringes til kirke for at døbes af præsten: Sveipar hon hann í klæði góð, væl skal ríkum falla, síðani læt hon presti bera, Sjúrð hon bað hann kalla. - Barnið var borið frá kirkju heim aftur til móður sína, meira legði hon røkt á hann enn alt sítt gull í skrín.
42,1,herklæði: Sveinur kastar vopu á vøll, M.
46,3,rakka: ofta veksur ungum hvølpi, M.
52,1,Frænur: Fovnir, L.
53,3,handar: til eignar, S.
54,1,fossinum: í hestahús, M. og S.
55,4,hestur: Grani grá, M.
57,4,svørð: jarn, L.
58,4,fram: indskudt efter S.
59,4,svørð: indskudt efter L.
64,2,tað: Jarn, S.
64,3,næturnar: einans náttina, L. og M.
65,4,aðra: aftur á, M. og S.
68,4,førur: Smíðað havi eg svørðið, gjørt havi eg tað til, bilar tær ei hugurin, lív mítt leggi eg við, L.
70,2,fast: alt við hast, L. og M.
73,3,á: hjartað í, ... í liljuvond, M.
77,4,verð: indskudt efter Lyngby.
82,4,ferð: Således Lyngby: tað bítur í brúðarferð, M.
85,2,ífrá: Hann vá ein orm av giltum (av kelduni?) upp, annan skamt íhjá, L.
86,2,vív: av kongabornum vívi, L.
88,2,mær: Tú ert mær so kærur, S.
89,1,randargný: Randarný, som stedsnavn.
89,2,Hundings: Hansins, L., M. og S.
92,1,synir: Sjúrður fór í randargný, S. og M.
92,2,teim: úr teirri (nl. ferð), S. og M.
92,4,reið: kvittar, S. og M.
93,4,lón: Tað var hin ungi Sjúrður, ríður á Glitraheiði, møtti hann einum gomlum manni mitt á sínari leið, L.; det følgende vers hos Lyngby siges denne at være Nornagestur; her er det Odin.
94,2,kendi: hann vá við eggjateini, M.
94,4,hendi: knepta brók á beini, M.
101,2,tvær: Drep tú Regin, tað svør eg við sjálvan meg, S.
101,4,deyða: svíkja, S.
104,4,hann: istedenfor dette har Lyngby: Grava tú ta triðju av so miklum móði, harí skalt tú verja teg fyri ormins eiturblóði.
107,2,grið: Langt ger hann skrið, L. og M.
108,4,lá: Tríati alin er fossurin, ið ormurin undir tiggur, høvur og sporl á jørðini, men búkur á homrum liggur, S.
110,1,høgg: Sjúrður vann av orminum, M.
110,4,grundir: øll vørildar grund, M. og S.
121,1,fuglar: Til tess svaraði viga, L.
128,3,lyngheiðir: Lindáir, S; Landará, L.
129,4,runni: N. har herefter 2 vers, som også med nogle afvigelser findes i S. Sjúrður svav á teirri nátt undir so køldum runni, tað er mær av sonnum sagt, hann gisti ta Aldirunu (í Holmgørðum, S) - Sjúrður saðlar gangara sín um morgunin so snimma, hon fylgdi honum so langt á leið, men nú grætir Aldiruna.
130,4,ríka: Buðla.

Brynhildar táttur
1,4,brast: barst til?
3,4,allar: Dette vers kun hos L.
19,3,frægari: mætari, N.
20,1,dóttir: veldiga søta, S.
22,3,hans: teymarnir, L.
27,4,landi: øðrum londum, L. og S.
28,1,salin: steinsalin, S.
29,1,gullstólin: Tú skalt lata mær salin byggja, L; S. har samme begyndelse som forrige vers.
30,4,á: og so miklan váðaluga lat tú harum gá, L.
33,3,luga: váðaluga, S.
45,4,mín: Versene fra 35 til 45 ere optagne efter Lyngby; de mangle i de andre optegnelser.
50,4,smelti: Versene 47 til 50 ere indskudte efter optegnelsen på Sandø.
51,1,morgun: Således S.; klæðist í Holmgørðum, N.
52,1,ígðurnar: villini fuglar, S.
65,4,rann: tí hon vildi forvitnast, hvar ið Sjúrður ríður fram, L.
68,4,teg: við ástir vil eiga teg, L.
73,4,halda: Disse 3 vers optagne efter L.; i sin trykte samling af kvæder har Lyngby herefter følgende: a) Gunnar kongur til orða tekur, heldur at tí gleim: nú skal taka tað væna vív og føra til hallar heim. b) Gunnar ríður á grønum vølli o.s.v. som vers 73. c) Teir royndu sínar hestarnar, hvør við sínum lit, ikki vildi Grani ganga, tí hann hevði mans vit. d) Teir skiftu sínum búnaði, øllum sínum lit, ikki vildi Grani ganga, tí hann hevði mans vit. e) Ikki vildi Grani ganga, tí Gunnar honum reið, fyrr enn hin ungi Sjúrður honum á herðar neig. Disse vers findes ikke på dette sted i nogen af mine optegnelser, ikke heller i det af Lyndby benyttede håndskrift på det kongl. bibliothek, men derimod findes de alle, undtagen b. nedenfor efter Sigurds drab, kun med enkelte forandringer, som Sjúrðar lík istf. væna vív (a), så at de vist vilkårligt ere flyttede derhen.
75,2,snari: frægi, S.
75,3,um: gjøgnum, L. og S.
75,4,Grani: grái, S.
85,1,londum: av Norðlondum, L.
90,4,ráð: leita við hann ráð, S.
93,2,mentar: menjar (?), N.
95,2,fang: dró hann henni á hand, L.
99,4,sjey: Dette efter S.
100,1,boksl: boksl og teym, S.
100,2,brynju: ringabrynju, S.
110,4,heilum: miklum, S.
121,3,Grimhild: Guðrun, N.
134,2,betri: tað er tí (tær) ei betur, L.
145,1,dramm: således L.; drekka fór sum droyrin dramm, N.; drykkurin fór sum dýrur drambur, S.
145,3,Sjúrður: mjelingur, L.
146,4,buðlungs: brúður og Buðlans hjarta, N.
157,3,tváa: rettet for: taka jfr. v. 162.
161,4,vív: unna so bjørtum vívi, N.
171,1,Syrgjandi: Grátandi, L. og S.
171,3,fúsur: fyrstur og fremstur, L.
182,1,Gunnar: Høgnar, L.
184,2,Gunnar: Høgnar, L.
187,3,heitbróðir: dette ord usikkert.
194,4,ekka: Brynhild fyri munni mælir, sorg um hjarta mann røkka: gevið Sjúrði salta krás og hartil einki drekka, L. opt.
202,4,drekka: fáið Sjúrða hjálmin tann, ið hann skal undan drekka, L.; her rettet jfr. v. 215.
208,1,burt: út ríða teir Júkungar, L. 5 opt:
208,4,í:bundu, L.
213,1,horni: rettet, skønt også N. her har hjálmi, men i det følgende vers horni.
213,4,Júka: Brynhildar, L.
218,3,Gunnar: Høgni, L.
219,3,níðingsverk: rettet istf. neyðinsverk.
223,4,vit: Dette og følgende vers er i alle optegnelserne anførte her skønt de ikke passe på dette sted, idet de vistnok høre til beretningenom Sigurd, som i Gunnars sted og skikkelse satte over vafurluen for at beile til Brynhild, men da denne fortælling nu er glemt ude af sangen, har jeg ikke kunnet hensætte dem andensteds; Lyngby har - vist uden berettigelse - anført dem efter vers 73 (se ovenf.)
226,4,beðin: rettet; bæði, L.; benjar, N.
227,2,beði: á lendar, L.
227,4,sá: at brúður í beni brá, N.
232,2,deyða: Syrg ikki, syrg ikki, dóttir mín, syrg ikki ..., eller: Hoyr tað Guðrun systir mín,syrg ikki ..., L. og hans forsk. opt.

Høgna táttur
1,4,unga: Versene fra 1 til 18 ere tegne efter S.; de mangle i de andre optegn.
3,1,Artala: Artan, S.; i alm: synges Artala kongur.
18,2,sigist: briytur, L. og S.
25,1,Gunnar: Hgnar, L.
26,1,hans: således, L. og S.; Svaraði Høgni Júkason, so sigist í bragdar tátti; ríðum vær ..., N.
29,1,Hjarnar: Gjarnar og hann Beinir, S.
29,2,báðir: seggja brøður tveir, N.
34,4,rinda: versene fra 32 til 36 kun hos L.
35,3,Høgni: rettet; Gunnar, S.
47,1,flotdrekan: Hann lat knørr á lunni draga, L.
47,4,goysti: í kjalborði, fram leyp knørrurin reysti, L.
52,4,ráðagerð: bágagerð, L.
65,2,bliknaðu: følnaðu, L.
72,3,Gunnar: Høgnar, L.
76,4,fýra: Versene frá 35 til 77 mangle i N.
80,4,kinnum: skinni ? (»ofta býr ilt undir fríðum skinni« er et gammelt ordsprog.
80,4,beið: forvansket form for búði (bjó).
88,2,falla: hon bar tungu snjalla, L.
97,4,íhjá: Versene fra 91 til 98 kun i S.
99,4,ertir: nertir, L. og S.
101,2,mekt: spekt, S.
111,3,sonur: onkasonur, S.
112,2,longur: londini (?)
113,4,dýra: Vilt tú ongar bøtir taka eftir tann dreingin dýra, tá skalt tú ikki Artan kongur, fyri Húnalandi stýra.
115,3,barn: tá vóru Gislar og Hjarnar børn, L.
117,3,sterka: teir miklu menn, S.
119,4,móði: falla so tungt tá Júkagarpar, troyttir o.s.v., L. og S.
140,4,vín: drekka vit blóð um vín, L.
147,3,kongur: hevði Guðrun Júkadóttir, L.
148,4,høll: aftur leggja teir bardagarnar fram á grønan vøll, S.
155,2,Hildará: Lindará, L.
157,1,vølli: Hildarheygi, S
157,3,buðlungs: Sjúrðar, L.
158,4,grundum: Har sá hann tann stóra hest leypa sær á grunnum, voldi tað Guðrun Júkadóttir, ið illgeringar kundi, L.
162,4,reyðar: S. tilføjer der 2 vers: 1. Tak tú hetta rúnarbelti og bint um tínar lendar, tað kann øllum lásum læsa, allar sútir rinda. 2. Bint tú tað um tínar lendar bæði við sømd og sátti, tað fekk eg frá dvørgamoynni, tað Hildur frúan átti.
163,4,heim: ... skóg, so tung eru míni mein, L.
172,3,Gevu: eller Gyðju: sål. N., S. har Dija.
192,2,brynju: bringu, N.
193,3,síni: eitur lá í hvørjum seymi, S.
197,4,á: således S., L. har: Gudrun so fyri munni mælir, kinn bar hon so reyða, fáa skalt tú jalsdóttur, tú gongur nú snart til deyða.
202,4,Høgna: således N. og S.; Aldrias, L.
215,4,Høgna: Aldrias, L.
226,4,Hildará: Lindará, L.
228,2,trúgva: hann stendur í mannamúgva, L.
229,2,ið: í higgi (í eggini?), S.
239,2,rennur: mjøður blandi rennur, L.
246,3,Svein: således L.; Høgni Høgnason, N. og S.
249,4,teirra: nemlig Artala og Guðrun.
251,3,Svein: Høgni Høgnason, N. og S.
253,4,turrur: skarpur, L. og S.